بررسی عوامل موثر در تشکیل حکومت شیعیان در طبرستان و دیلم (250ه.ق)

دولت شیعی به عنوان یک پدیده منحصر به فرد برای اولین بار در شمال ایران به وسیله سادات علوی در سال 250 ه. ق. تشکیل شد. راجع به اینکه چه زمینه ها وعواملی باعث تشکیل این حکومت شد، دیدگاهها و نظرات مختلفی مطرح شد. بعضی عوامل جغرافیایی و برخی دیگر عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را عنوان کردند. این پژوهش به دنبال آن است که در غالب شیوه علمی و استفاده دقیق از اطلاعات تاریخی به نقد و بررسی دیدگاههای موجود با تعیین عوامل اصلی در تشکیل این دولت شیعی بپردازد. در این پژوهش این طور دیده می‏شود که منطقه طبرستان و دیلم، از نظر جغرافیایی، سیاسی و امنیتی آمادگی ایجاد یک نهضت شیعی، مذهبی را داشت. در این میان دشمنی و حسادت خلفای عباسی با علویان باعث ایجاد زمینه‏ایی شد تا آنان به ایران به خصوص طبرستان، مهاجرت نمایند. مهاجرت علویان و سادات به همراه عوامل دیگرکه در منطقه طبرستان رخ داد، باعث تغییرات در عرصه سیاسی، فرهنگی، مذهبی و عقیدتی در این منطقه شد. نقش و جایگاه مردم طبرستان در ایجاد حکومت تشیع علاوه بر شرایط محیطی وجغرافیایی ازعوامل مهم می باشند. نتیجه‏ایی که در این تحقیق حاصل شد این بود که علاوه بر شرایط جغرافیایی، شرایط اقتصادی، سیاسی،اجتماعی وفرهنگی نیز در تشکیل حکومت شیعی این منطقه نقش مهمی داشتند. از جمله عوامل سیاسی می‏توان ظلم وستم حاکمان منطقه برای گرفتن مالیات های سنگین به خاطروجود منابع سرشار طبیعی این منطقه را نام برد. همه‏ی این عوامل دست به دست هم دادند و توانستند اولین حکومت شیعی را در ایران رقم بزنند.